VALENS KEMERİ - BOZDOĞAN KEMERİ - ZEYREK KİLİSE CAMİ – PANTOKRATOR KİLİSESİ -ZEYREK ÇİNİLİ HAMAM - ŞEYH SÜLEYMAN MESCİDİ - YAVUZ SULTAN SELİM CAMİ - ASPAR SARNICI – XEROKOPİON – ÇUKURBOSTAN - SULTAN SARNICI
VALENS KEMERİ - BOZDOĞAN KEMERİ
Saraçhane, Beyazıd- Şehzadebaşı ve Unkapanı- Aksaray aksının kesiştiği noktadır. 1475’te 110 dükkanlık çarşı ve karşısına yapılan Yeniçeri kışlasıyla fetihten sonra kurulan ilk semttir. Yangınlar, imar değişimleri sebebiyle sürekli değişime uğramıştır.1941’de Atatürk Bulvarı’nın açılmasıyla da birçok tarihi eser yıkılmıştır. (Azebiler Cami ve Hamamı, Kırkçeşmeler, Sekbanbaşı Mescidi...)
Bu tahribattan korunan ve Atatürk Bulvarına dik kesişen Valens Su Kemeri MS37’de Doğu Roma İmparatorluğu zamanında yapılmıştır. MS 306 yılında Konstantin tarafından inşası başlatılan kemer 250 km’lik su taşıma sisteminin parçasıydı. İstanbul içindeki su depoları, sarnıçları ve havuzları doldururdu. Günümüzde yerden 20m yüksekte 971m uzunlukta olup 1/1000 eğimindedir. Kağıthane- Marmara denizi çevresinden su alıp taşınırdı. 1261 yılında Latin istilası sonucunda tahribata uğradı ve azalan nüfusun etkisiyle önemini kaybetti. İstanbul’un fethinden sonra onarılıp Beyazıt'taki ilk saraya ve Topkapı Sarayına su taşınması sağlandı. İstanbul’un su ihtiyacının önemli kısmı yaklaşık 1500 yıl boyunca bu kemer sayesinde karşılanmış.
ZEYREK KİLİSE CAMİ – PANTOKRATOR KİLİSESİ
Pantokrator Kilisesi Ayasofya’dan sonra halen ayakta kalan en büyük Bizans kilisesidir.Orta Bizans döneminin ünlü Panttokrator Manastırı’nın bir parçası olan yapı üç kiliseden olşur. İlki 12yy.da İmparatoriçe İrene tarafından Pantokrator İsa Adına, ikincisi İrene’nin kocası İmparator iaonnes tarafından Meryem adına ilk kilisenin kuzeyine, üçüncüsü ise iki kiliseyi birleştiren şapel Baş Melek Mikail adına yaptırılmıştır. Bünyesinde ayrıca; şapel, kütüphane, hastane, göz sağlığı merkezi ve yaşlılar evi de bulunmaktaydı.
Fatih zamanında kilise camiye, manastır kısmı medreseye dönüştürülmüştür. Medresenin başına Molla Zeyrek Mehmet Efendi getirildikten sonra semt onun adıyla anılmaya başlanıyor. 20 yıl boyunca medrese eğitimi verilen manastır, Fatih Külliyesi açılınca medrese kısmı kapatılıp camiye çevriliyor.
ZEYREK ÇİNİLİ HAMAM
Barbaros Hayrettin Paşa tarafından Mimar Sinan’a 1540-46 yılları arasında yaptırılmıştır. Mimar Sinan'ın ilk hamam tasarımlarından olup en büyüklerinden biridir.
Çinili ismi iç mekandaki 16yy ilk yarısına ait İznik çinilerinden kaynaklanmaktadır. Bu çinilerden günümüze sadece Erkekler, sıcaklık bölümündekiler kalmıştır. Yaklaşık 300 m² olan hamamda erkek ve kadın kısımları eşit büyüklüktedir.
ŞEYH SÜLEYMAN MESCİDİ
Bizans döneminde yapılan Pantokrator Kilisesi’nin vaftizhane ve mezar binası olarak yapılmıştır. Fatih zamanında Şeyh Süleyman tarafında mescide çevrilen yapı, sekizgen planlı olup minaresi bulunmamaktadır. 18yy'da Cibali yangınlarında hasar gören yapı onarılıp minber eklenmiştir.
YAVUZ SULTAN SELİM CAMİ
İstanbul’un 5. Tepesinde bulunan cami 1522’de Kanuni Sultan Süleyman tarafından babası Yavuz Sultan Selim adına yaptırılmıştır. Cami dışında Sıbyan Mektebi ve türbeler bulunmaktadır. Revaklı sekizgen türbe girişinin üsti ve iki yanı İznik çinileriyle süslenmiştir.
Cami basık ve büyük kubbelidir, 24,5m çapında 32,5m yüksekliğindeki kubbe kare plan üzerinde yükselir. Sade inşa edilen yapıda duvarlar sıvasız, süslemede oldukça azdır. Sadece avludaki gibi pencere üstlerinde turkuaz,lacivert ve sarı renkli erken dönem İznik çinileri vardır. Ayrıca mihrap, minber ve hünkar mahfilinin ince işçiliği dikkat çekmektedir. Son T planlı caminin kare yan bölümleri tabhane olarak yapılmıştır. Tabhanede haç şeklindeki koridordan ulaşılan 4 oda bulunmaktadır.
Kesme küfeki taşından inşa edilen yapıda yer yer bazı kemerler ve bazı kısımlarda kırmızı taş kullanılmıştır. Klasik üsluptaki iç avlu üç kapılıdır ve kubbeli bir revakla çevrilidir. Mermer döşeli avlunun ortasında bir şadırvan bulunur.
ASPAR SARNICI – XEROKOPİON – ÇUKURBOSTAN
Fatih Balat’ta yer alan günümüzde çukurbostan parkı olarak bilinen sarnıç, Roma-Bizans döneminde yapılmış üç büyük açık sarnıçtan biri olan ve su toplama ve dağıtma havuzudur. MS5yy ilk döneminde Komutan Aspar tarafından yapılan sarnıç, Bizansın son döenminde bostan olarak kullanılmıştır. Kare planlı sarnıcın kenar uzunluğu 152 m derinliği 11 m.dir.Aspar Sarnıcı içinde 16yyda küçük bir mahalle kurulmuş ve Çukurbostan adını almıştır. 1950’li yıllara kadar küçük ahşap evler, dar sokaklarıyla bilinen mahalle yangından sonra yok olmuş, belediye sarnıç alanını Pazar yeri yapmak istemiş ancak günümüzde halen birkaç ev, spor alanları, belediyeye ait binalar bulunmaktadır.
SULTAN SARNICI
İstanbul’un en büyük kapalı sarnıçlarından olan Sultan Sarnıcı tahmini olarak MS380'lerde I.Theodosius tarafından yapılmıştır. Dikdörtgen planlı 21 mermer 7 si granit 28 sütunla birbirine paralel 5 dikdörtgen bölüme ayrılmış olup çapraz tonozlarla örtülmüştür. Devşirme malzemelerden oluşan birbirinden farklı özenle işlenmiş sütun başlıkları dikkat çekmektedir. Kalın taşıyıcı duvarları üzerinde yarım yuvarlak pencere açıklıkları bulunur. Bizans döneminde çok önemli olan sarnıç asırlardır kullanılmamış, geçirdiği restorasyon sonucu 2007 yılında düğün salonu olarak açılmıştır.
Comments